قیمت روز کربن استیل در ایران از نگاه منابع خارجی
کربن استیل (Carbon Steel) یکی از رایج‌ترین آلیاژهای فلزی در جهان است و نقش مهمی در صنعت ساخت‌وساز، لوله‌کشی، تجهیزات صنعتی و ماشین‌آلات دارد. این فولاد به دلیل ترکیب آهن و کربن و نبودن عناصر آلیاژی گران، نسبت به فولادهای ضدزنگ یا آلیاژی ارزان‌تر است و خواص مکانیکی مطلوبی مثل استحکام و شکل‌پذیری دارد. به همین دلیل نوسانات قیمت کربن استیل می‌تواند بر هزینهٔ پروژه‌های ساختمانی، طرح‌های صنعتی و خریدهای کلان تأثیر بگذارد. به‌دلیل محدودیت دسترسی به داده‌های داخلی و خواست کاربر، این مقاله با تکیه بر منابع خارجی، مروری بر قیمت روز کربن استیل در ایران در سال ۲۰۲۵ و عوامل مؤثر بر آن ارائه می‌دهد.
بازار فولاد و موقعیت ایران
ایران دارای یکی از بزرگ‌ترین ذخایر سنگ‌آهن در خاورمیانه است و طی دو دهه گذشته سرمایه‌گذاری گسترده‌ای در زمینهٔ تولید فولاد انجام داده است. بنا به گزارش شرکت ATDM Co (با دفاتر ثبت‌شده در امارات و ترکیه)، بازار میلگرد ایران از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۵ از یک صنعت محلی به یک بازیگر عمدهٔ منطقه‌ای تبدیل شده است. در دههٔ ۲۰۰۰ رشد سریع ساخت‌وساز و پروژه‌های زیربنایی داخلی موجب افزایش تقاضا شد و شرکت‌هایی مانند فولاد خوزستان و گل‌گهر ظرفیت تولید خود را گسترش دادند . در دههٔ ۲۰۱۰، به رغم تحریم‌های بین‌المللی، ایران به یک صادرکنندهٔ رقابتی تبدیل شد و از دسترسی به مواد اولیه و هزینه‌های تولید نسبتاً پایین بهره گرفت .
بین سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۵ تولید میلگرد و بیلت به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافت و صادرات به بازارهای آسیایی و خاورمیانه رونق گرفت. ATDM Co گزارش می‌دهد که در اوایل ۲۰۲۵، قیمت صادراتی بیلت ایران به صورت فوب (FOB) به ۴۲۵ تا ۴۳۵ دلار در هر تن رسید . این قیمت نشان‌دهندهٔ رشد تقاضای جهانی، افزایش ظرفیت تولید و مزیت رقابتی ایران در تولید محصولات باکیفیت با هزینهٔ پایین است . برای فعالان بازار، این محدودهٔ قیمتی معیار مهمی برای ارزیابی ارزش کربن استیل ایران و مقایسه با سایر بازارها محسوب می‌شود.
عوامل مؤثر بر قیمت روز کربن استیل
قیمت روز کربن استیل، چه در ایران و چه در بازار جهانی، تحت تأثیر مجموعه‌ای از متغیرهای اقتصادی، سیاسی و صنعتی قرار دارد. منابع خارجی متعددی به بررسی این عوامل پرداخته‌اند. در ادامه مهم‌ترین عوامل بر اساس گزارش‌های تحلیلی وب‌سایت‌های EOXS و Mead Metals معرفی می‌شود.
عرضه و تقاضای جهانی
به گفتهٔ وبسایت EOXS، قیمت فولاد به‌طور مستقیم به تعادل بین عرضه و تقاضا وابسته است. در بخش عرضه، میزان در دسترس بودن مواد اولیه‌ای مانند سنگ‌آهن و قراضه نقش مهمی دارد؛ هرگونه اختلال ناشی از تنش‌های ژئوپولیتیک، بلایای طبیعی یا اعتصابات صنعتی می‌تواند زنجیرهٔ تأمین را مختل کرده و کمبود ایجاد کند . در بخش تقاضا، رشد اقتصادی کشورهای عمده مصرف‌کنندهٔ فولاد مانند چین، ایالات‌متحده و هند باعث افزایش تقاضا و در نتیجه افزایش قیمت می‌شود، در حالی که رکود اقتصادی موجب کاهش تقاضا و افت قیمت خواهد شد .
هزینهٔ مواد اولیه
کربن استیل عمدتاً از آهن و مقدار کمی کربن ساخته می‌شود، اما قیمت آن شدیداً به هزینهٔ سنگ‌آهن و زغال‌سنگ کک شو وابسته است. EOXS توضیح می‌دهد که جهش در قیمت سنگ‌آهن، مثلاً به‌دلیل اختلال در عرضه از کشورهایی مثل استرالیا یا برزیل، مستقیماً هزینهٔ تولید فولاد را افزایش می‌دهد . همچنین افزایش قیمت قراضهٔ آهن می‌تواند هزینهٔ بازیافت و تولید فولاد را بالا ببرد و بر قیمت نهایی تأثیر بگذارد.
هزینهٔ انرژی
تولید فولاد فرآیندی انرژی‌بر است و نوسان قیمت برق و گاز طبیعی می‌تواند هزینهٔ تولید را تغییر دهد. طبق گزارش EOXS، افزایش قیمت گاز طبیعی هزینهٔ بهره‌برداری از کوره‌های قوس الکتریکی را بالا می‌برد . در ایران که بخشی از تولید فولاد با استفاده از گاز طبیعی انجام می‌شود، افزایش قیمت جهانی انرژی یا محدودیت در دسترسی به انرژی می‌تواند موجب افزایش قیمت داخلی شود. در عین حال وجود منابع گازی در کشور، مزیت نسبی برای تولیدکنندگان داخلی فراهم می‌کند.
سیاست‌های دولتی و تعرفه‌ها
سیاست‌های تجاری، تعرفه‌ها و تحریم‌ها می‌توانند توازن عرضه و تقاضا را تغییر دهند. EOXS اشاره می‌کند که اعمال تعرفه‌های وارداتی توسط ایالات‌متحده در سال ۲۰۱۸ باعث افزایش چشمگیر قیمت داخلی فولاد شد . از سوی دیگر، یارانه‌های دولتی برای تولیدکنندگان فولاد در برخی کشورها مانند چین باعث عرضهٔ مازاد و کاهش قیمت‌های جهانی می‌شود . برای ایران، تحریم‌های اقتصادی و محدودیت‌های بانکی بر صادرات و دسترسی به بازارهای جهانی اثر می‌گذارند و با ایجاد نوسانات ارزی و هزینه‌های مبادله، قیمت روز کربن استیل را تحت تأثیر قرار می‌دهند.
نوآوری‌های فناوری
پیشرفت فناوری در تولید فولاد می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد یا کارایی را افزایش دهد. استفاده از کوره‌های قوس الکتریکی و فناوری‌های جدید بازیافت، به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته، هزینهٔ تولید را پایین می‌آورد و به ثبات قیمت کمک می‌کند . با این حال پیاده‌سازی این فناوری‌ها سرمایه‌بر است و در کشورهایی مانند ایران ممکن است نیاز به سرمایه‌گذاری خارجی یا انتقال فناوری داشته باشد.
سفته‌بازی و نوسان بازار
بازار جهانی فولاد تحت تأثیر معاملات آتی و سفته‌بازی است. همان‌طور که EOXS بیان می‌کند، معامله‌گران با پیش‌بینی تغییرات عرضه و تقاضا اقدام به خرید و فروش قراردادهای آتی فولاد می‌کنند و این امر می‌تواند نوساناتی ایجاد کند که همیشه بازتاب شرایط واقعی بازار نیست .
عوامل اقتصادی و سیاسی دیگر
گزارش شرکت Mead Metals، که نوسانات بازار فلز را تحلیل می‌کند، عوامل دیگری را نیز بر قیمت فولاد مؤثر می‌داند. این عوامل شامل:
• شرایط اقتصادی جهانی: رکود یا رونق اقتصادی در اقتصادهای بزرگ (مانند چین، آمریکا و اتحادیهٔ اروپا) مستقیماً تقاضا و قیمت فولاد را تغییر می‌دهد .
• اختلال در زنجیرهٔ تأمین: بلایای طبیعی، تنش‌های ژئوپولیتیک و مشکلات لجستیکی می‌توانند زنجیرهٔ تامین را مختل کرده و باعث کمبود و افزایش قیمت شوند . همه‌گیری کووید‑۱۹ نمونهٔ اخیر است که با ایجاد اختلال در زنجیرهٔ تأمین و کاهش تولید، قیمت فولاد را به شدت افزایش داد .
• تعرفه‌ها و سیاست‌های تجارت: اعمال تعرفه‌ها و محدودیت‌های واردات توسط دولت‌ها باعث تغییر توازن عرضه و تقاضا و افزایش قیمت داخلی می‌شود .
• هزینهٔ مواد خام و انرژی: افزایش قیمت سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و انرژی باعث بالا رفتن هزینهٔ تمام‌شدهٔ فولاد می‌شود .
• نوسانات کوتاه‌مدت و بلندمدت: اختلالات موقت مانند اعتصاب‌ها باعث جهش‌های کوتاه‌مدت قیمت می‌شود، در حالی که تغییرات ساختاری همچون سیاست‌های بلندمدت اقتصادی یا درگیری‌های ژئوپولیتیک نوسانات طولانی‌مدت ایجاد می‌کنند .
تأثیر رویدادهای جهانی و منطقه‌ای
رویدادهای سیاسی و جغرافیایی نیز نقش مهمی در قیمت فولاد دارند. وبسایت Daiwa Lance در گزارش «گرایش‌های صنعت فولاد ۲۰۲۴ و پیش‌بینی ۲۰۲۵» اشاره می‌کند که در سال ۲۰۲۴ قیمت جهانی فولاد به دلیل ترکیبی از تنش‌های ژئوپولیتیک، بحران انرژی و اختلال در زنجیرهٔ تأمین نوسان شدیدی داشت . جنگ‌های منطقه‌ای در خاورمیانه، مانند درگیری اسرائیل و حماس و دخالت گروه‌های دیگر، باعث افزایش نااطمینانی در بازارهای انرژی و مواد اولیه و در نتیجه فشار صعودی بر قیمت‌ها شد . بحران انرژی در اروپا و آسیا نیز با افزایش هزینهٔ کک و آهن و قیمت گاز، هزینهٔ تولید فولاد را بالا برد .
اگرچه این رویدادها ممکن است مستقیماً به بازار ایران ارتباط نداشته باشند، اما از طریق افزایش هزینه‌های حمل‌ونقل، بهای مواد اولیه و تغییر الگوهای تجارت، بر قیمت کربن استیل در ایران اثر می‌گذارند. به‌عنوان مثال، افزایش قیمت نفت به دلیل درگیری‌های منطقه‌ای می‌تواند هزینهٔ حمل‌ونقل مواد اولیه و محصول نهایی را افزایش دهد و در نهایت به قیمت بالاتر کربن استیل منجر شود.
قیمت‌های جهانی و مقایسه با ایران
برای فهم بهتر موقعیت قیمت کربن استیل ایران، توجه به قیمت‌های جهانی اهمیت دارد. وبسایت Industrial Tube & Steel در گزارش «State of Steel – March 2025» اعلام می‌کند که قیمت پایهٔ ورق گرم (Hot Rolled Coil) در آمریکا بین ۹۰۴ تا ۹۴۰ دلار به ازای هر تن بوده و قیمت ورق سرد (Cold Rolled Coil) بین ۱۰۹۲ تا ۱۱۴۰ دلار در هر تن قرار داشته است . این ارقام نشان‌دهندهٔ سطح بالاتر قیمت فولاد در ایالات‌متحده نسبت به قیمت صادراتی بیلت ایران (۴۲۵–۴۳۵ دلار) هستند و بیانگر مزیت نسبی تولیدکنندگان ایرانی در بازار صادراتی‌اند. البته باید توجه داشت که محصولات مورد مقایسه متفاوتند (ورق در مقابل بیلت)، اما این اطلاعات جهت‌گیری کلی بازار جهانی را نشان می‌دهد.
چگونه قیمت روز کربن استیل را پیگیری کنیم؟
• بررسی شاخص‌های جهانی: شرکت‌های تحلیل داده مانند MEPS International و Fastmarkets شاخص‌های ماهانه و هفتگی برای قیمت فولاد منتشر می‌کنند. با وجود هزینهٔ اشتراک، این منابع می‌توانند تصویری دقیق از روند جهانی ارائه دهند.
• ارتباط با تأمین‌کنندگان بین‌المللی: شرکت‌هایی مثل ATDM Co اطلاعات مربوط به قیمت روز بیلت و میلگرد ایران را به خریداران خارجی ارائه می‌کنند. خریداران می‌توانند با توجه به قیمت FOB و هزینهٔ حمل، قیمت تمام‌شدهٔ واردات را برآورد کنند .
• بررسی بازارهای مواد اولیه: پیگیری قیمت سنگ‌آهن، زغال‌سنگ و انرژی در بازارهای جهانی به پیش‌بینی روندهای آتی کمک می‌کند. افزایش ناگهانی قیمت این مواد معمولاً به افزایش قیمت فولاد منجر می‌شود .
• نظارت بر سیاست‌ها و رویدادهای ژئوپولیتیک: تغییرات در تعرفه‌های وارداتی، توافق‌های تجاری، جنگ‌ها یا تحریم‌ها می‌تواند ناگهان بر قیمت فولاد تأثیر بگذارد . بنابراین لازم است تحلیل‌گران این متغیرها را دنبال کنند.
نتیجه‌گیری
بررسی منابع خارجی نشان می‌دهد که قیمت کربن استیل در ایران به‌طور مستقیم تحت تأثیر شرایط داخلی و خارجی قرار دارد. در اوایل سال ۲۰۲5، صادرات بیلت ایران به قیمت ۴۲۵ تا ۴۳۵ دلار در هر تن فوب معامله می‌شد، که به‌دلیل سرمایه‌گذاری در تولید، هزینه‌های پایین انرژی و مواد اولیه و تقاضای رو به رشد جهانی حاصل شده است . در عین حال نوسانات بازار جهانی ناشی از بحران‌های اقتصادی، همه‌گیری‌ها، درگیری‌های منطقه‌ای و تغییرات سیاستی می‌توانند به سرعت این قیمت را تغییر دهند .
برای خریداران و سرمایه‌گذاران، شناخت عوامل بنیادی مانند عرضه و تقاضا، هزینهٔ مواد اولیه، قیمت انرژی، سیاست‌های تجاری و نوآوری‌های فناوری بسیار حیاتی است. اطلاعات معتبر از منابع بین‌المللی، مانند گزارش‌های EOXS و Mead Metals، نشان می‌دهد که نوسانات قیمت فولاد اغلب ناشی از مجموعه‌ای از این عوامل هستند . بنابراین پیشنهاد می‌شود فعالان صنعت با رصد دائمی شاخص‌های جهانی، ارتباط با تأمین‌کنندگان معتبر و تحلیل رویدادهای ژئوپولیتیک، استراتژی‌های خرید و فروش خود را به‌روز کنند تا در بازار پرفرازونشیب فولاد، تصمیم‌گیری دقیق‌تری داشته باشند.
